Alternatywna Spółka Inwestycyjna

Zagadnienie  Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej zostało uregulowane w ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 681 z póź. zm.; dalej: „ustawa o funduszach”).

Zgodnie z definicją zawartą w art. 8a ustawy o funduszach Alternatywna Spółka Inwestycyjna (dalej: „ASI”) jest alternatywnym funduszem inwestycyjnych innym niż alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Wyłącznym przedmiotem działalności ASI, z pewnymi wyjątkami jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną. 

Prowadzenie działalności w formie ASI niesie za sobą szeroki wachlarz korzyści, w tym preferencje podatkowe.

CIT

Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 poz. 2805, z póź. zm.; dalej: „ustawa o CIT”) przewiduje zwolnienie przedmiotowe dla części dochodów uzyskiwanych przez ASI. 

Opodatkowanie ASI zależy od jej formy prawnej i struktury inwestycyjnej. Stawka podatku od osób prawnych wynosi 9% lub 19%, natomiast od dywidendy 19% lub 5% w zależności od indywidualnej sytuacji podatnika. 

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 58a ustawy o CIT wolne od podatku są dochody (przychody) ASI uzyskane w roku podatkowym ze zbycia udziałów (akcji), pod warunkiem że ASI, która zbywa udziały (akcje), posiadała przed dniem zbycia bezpośrednio nie mniej niż 5% udziałów (akcji) w kapitale spółki, której udziały (akcje) są zbywane, nieprzerwanie przez okres dwóch lat.

Powyższe zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów (przychodów) uzyskanych ze zbycia udziałów (akcji) w spółce, jeżeli co najmniej 50% wartości aktywów takiej spółki, bezpośrednio lub pośrednio, stanowią nieruchomości położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa do takich nieruchomości.

W myśl art. 22 ust. 4 ustawy o CIT zwalnia się od podatku dochodowego:

1. przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, takich jak dywidendy, nadwyżki bilansowe w spółdzielniach oraz otrzymane przez uczestników funduszy inwestycyjnych lub instytucji wspólnego inwestowania dochody tego funduszu lub tej instytucji, w przypadku gdy statut przewiduje wypłacanie tych dochodów bez odkupywania jednostek uczestnictwa albo wykupywania certyfikatów inwestycyjnych;
2. równowartość zysku osoby prawnej oraz spółek komandytowych i spółek komandytowo-akcyjnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przeznaczonego na podwyższenie jej kapitału zakładowego, równowartość nadwyżki bilansowej spółdzielni przeznaczonej na podwyższenie funduszu udziałowego oraz równowartość kwot przekazanych na ten kapitał (fundusz) z innych kapitałów (funduszy) takiej osoby prawnej lub spółki;
3. wartość niepodzielonych zysków w spółce oraz wartość zysku przekazanego na inne kapitały niż kapitał zakładowy w spółce przekształcanej – w przypadku przekształcenia spółki w spółkę niebędącą osobą prawną, z tym że przychód określa się na dzień przekształcenia,

z wyjątkiem dochodów uzyskiwanych przez komplementariusza z tytułu udziału w zyskach spółek komandytowych i spółek komandytowo-akcyjnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

1. wypłacającym dywidendę oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest spółka mająca siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. uzyskującym dochody (przychody) z dywidend oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach spółek komandytowych i spółek komandytowo-akcyjnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jest spółka podlegająca w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania;
3. spółka, o której mowa w pkt 2, posiada bezpośrednio nie mniej niż 10% udziałów (akcji) w kapitale spółki, o której mowa w pkt 1;
4. spółka, o której mowa w pkt 2, nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania.

Do ASI nie ma również zastosowania przepis art. 15c ustawy o CIT (koszty finansowania dłużnego), w kontekście zaliczania kosztów finansowania dłużnego do kosztów uzyskania przychodów. ASI może zaliczać bowiem do kosztów uzyskania przychodów wszelkie koszty (tj. odsetki, prowizje) związane z pozyskiwaniem finansowania dłużnego bez konieczności respektowania limitów ustawowych.

Jeżeli ASI nie prowadzi innej działalności poza działalnością inwestycyjną nie będzie uzyskiwała innych przychodów, niż takie, które powinny zostać zakwalifikowane do przychodów z zysków kapitałowych zgodnie z art. 7b ust. 1 ustawy o CIT. Bez znaczenia w tym zakresie pozostaje czy ASI uzyskuje incydentalne przychody np. z tytułu odsetek z lokat bankowych czy też odsetki z pożyczek. Przychody te nie będą bowiem uzyskiwane z jakiejkolwiek działalności innej niż kapitałowa, lecz mają charakter uboczny obok przychodów stricte inwestycyjnych, a aktywności podejmowane przez ASI nie zmierzają bezpośrednio do ich uzyskania.

PIT

Ustawodawca przewidział również preferencje dla osób inwestujących w ASI.

Poniesienie wydatków na nabycie lub objęcie udziałów/akcji w ASI może uprawniać do skorzystania z ulgi.

W art. 26hc ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2024 poz. 226, z póź. zm.; dalej: „ustawa o PIT”) opisano ulgę przysługującą osobom inwestującym w ASI oraz zasady jej stosowania. 

Osoby fizyczne osiągające dochody podlegające opodatkowaniu:

1. według skali podatkowej lub
2. 19% podatkiem liniowym,

które poniosły wydatki na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) w:

• ASI lub
• Spółce kapitałowej, w której ASI:
• posiada co najmniej 5% udziałów (akcji);
• będzie posiadała co najmniej 5% udziałów (akcji) w okresie 90 dni od dnia nabycia lub objęcia przez osobę fizyczną udziałów spółce kapitałowej,

mogą skorzystać z ulgi polegającej na odliczeniu od podstawy opodatkowania kwotę stanowiącą 50% poniesionych na nabycie lub objęcie udziałów (akcji). Kwota odliczenia nie może jednak przekroczyć 250.000,00 zł w roku podatkowym.

Z ulgi można skorzystać, pod warunkiem spełnienia łącznie następujących warunków:

• wspólnikiem alternatywnej spółki inwestycyjnej jest podmiot, który nabył lub objął udziały (akcje) w alternatywnej spółce inwestycyjnej sfinansowane w całości lub części ze środków europejskich w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, niemających charakteru bezzwrotnego, przeznaczonych na inwestycje venture capital w Rzeczypospolitej Polskiej;
• podatnik zawarł z alternatywną spółką inwestycyjną umowę inwestycyjną regulującą prawa i obowiązki alternatywnej spółki inwestycyjnej oraz podatnika wynikające z nabycia przez podatnika udziałów (akcji) w alternatywnej spółce inwestycyjnej lub wspólnej inwestycji alternatywnej spółki inwestycyjnej oraz podatnika w spółkę kapitałową, w której alternatywna spółka inwestycyjna nabędzie lub obejmie co najmniej 5% udziałów (akcji);
• w okresie 2 lat poprzedzających dzień pierwszego objęcia lub nabycia udziałów (akcji) w alternatywnej spółce inwestycyjnej lub w spółce kapitałowej, o których mowa w ust. 1, ta alternatywna spółka inwestycyjna i spółka kapitałowa nie była z podatnikiem podmiotem powiązanym w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4;
• podatnik będzie posiadał udziały (akcje), o których mowa w ust. 1, przez nieprzerwany okres co najmniej 24 miesięcy.

Odliczenia należy dokonać w zeznaniu:

• PIT-37 lub
• PIT-36 lub
• PIT-36L

do którego należy dołączyć załącznik PIT/O (informację o odliczeniach).

VAT

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit a oraz lit. b zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

1. funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
2. portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

PCC

Udzielenie pożyczki ASI może być obciążone obowiązkiem opłacenia przez nią podatku PCC w wysokości 0,5% od wartości udzielanej pożyczki. Jeżeli jednak pożyczki udzieli wspólnik (akcjonariusz) spółki kapitałowej, to wówczas taka umowa będzie korzystała ze zwolnienia przedmiotowego.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. b ustawy z dnia 9 września 2000 r o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 295 z póź. zm.; dalej: „ustawa o PCC”), podatkowi podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt. 4 ustawy o PCC stawka podatku od umowy pożyczki lub depozytu nieprawidłowego wynosi 0,5%

Stosownie do art. 9 pkt 10 lit. i ustawy o PCC zwalnia się od podatku pożyczki udzielane przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej. Samo udzielenie pożyczki przez ASI nie rodzi dla niej obowiązku zapłaty podatku PCC. Kwestie związane z opodatkowaniem podatkiem od osób prawnych zysków kapitałowych zostały omówione w sekcji CIT.